"Natuurlijk volgt het onvermijdelijke kill your darlings, maar er bestaat ook zoiets als treasure your darlings"
Help, hoe construeer je uit een grote, versnipperde chaos een goed verhaal?
Blog door Paul
Een goed verhaal lezen, is geweldig. Hoe heerlijk is het om een goed boek in één adem uit te lezen? De schrijfstijl, opbouw en verhaallijn trekken je er doorheen. Waarom zijn rapporten die je voor je werk leest dan vaak zo’n martelgang? Saai, niet doorheen te komen en onduidelijk. Als schrijver moet je perfecte controle hebben over de informatie die je wilt overbrengen. Dat ontdekte ik goed tijdens het schrijven van een non-fictieroman en pas dat nu toe in mijn werk als B2B communicatieadviseur.
Jaren geleden besloot ik een boek te schrijven over de joodse ingenieur en journalist Josef Ganz. Hij presenteerde in 1933 voor de ogen van Hitler een innovatieve ‘volkswagen’ met de motor achterin, die hij Maikäfer (Meikever) noemde. Korte tijd later werd hij vervolgd en monddood gemaakt, terwijl Porsche in opdracht van Hitler het concept doorontwikkelde tot de wereldberoemde Volkswagen Kever. Het verhaal was spannend genoeg, maar waar begin je om dat krachtig neer te gaan zetten?
1. Verzamel en filter informatie
Het schrijven van white papers, position papers of rapporten, wat ik nu onder meer doe als B2B communicatieadviseur, heeft best wel wat parallellen met mijn boekproject. Je hebt een onderwerp en een doel, maar je weet nog niet hoe je daar gaat komen. Net als toen begin ik altijd met informatie verzamelen en filteren op nuttigheid en bruikbaarheid. Het resultaat van mijn research naar Ganz was een archiefkast vol met foto’s, brieven, artikelen en documenten. Maar wat moet je er allemaal mee?
2. Wat wil je je doelgroep vertellen?
Het levensverhaal van Josef Ganz is enorm ingewikkeld, vol intriges, spionage en patentenstrijd verspreid over verschillende tijdsperiodes en landen. Er waren zoveel verwikkelingen en verhaallijnen dat ik echt keuzes moest maken. Ik besloot zijn ontwerpwerk van een ‘volkswagen’ centraal te stellen tegen de achtergrond van de opkomst van de nazi’s. Alle andere informatie moest uiteindelijk de totale verhaallijn ondersteunen en versterken. Om te kunnen beginnen met schrijven zette ik eerst een basisstructuur neer met de verhaallijn als kapstok.
3. Zet de structuur neer en ga schrijven
Als je weet wat je wilt vertellen dan kun je een globale opzet maken in hoofdstukken: wat moet of wil je zeker kwijt? Dit geeft structuur aan het geheel en geeft jou als schrijver kleinere, afgebakende kaders om je verhaal gedoseerd in te vertellen. Aan de indeling in hoofdstukken met paragrafen, kopjes en subkopjes kun je al zien of er een logische volgorde in je verhaal zit. Als de structuur staat, wordt het schrijven haast meer een invuloefening. Geloof me, voordat je het weet ben je 10 pagina’s verder.
4. Schrijf je verhaal kort en krachtig op
Vaak zie je rapporten die zo warrig zijn geschreven dat het haast een rookgordijn lijkt. Gebruikt de auteur soms doelbewust hoogdravend taalgebruik en onnodige vaktermen om een gebrek aan kennis en inzicht te verdoezelen? Als schrijver moet je juist heel goed begrijpen waar je over schrijft én voor wie je schrijft. Alleen dan kun je echt een sterk en begrijpelijk verhaal neerzetten, Einstein zei het al. Gebruik geen onnodig ingewikkelde woorden, maar stem je taalgebruik af op de lezer (zie voor tips het blog ‘B1 schrijven in de B2B: Jip en Janneke in jargonland’ van mijn collega Steven). Het kost misschien wat tijd en inspanning, maar werpt echt z’n vruchten af.
5. Laat het je schoonmoeder lezen
Als je echt wilt weten of je doelgroep je verhaal begrijpt, kun je een eerste versie laten lezen door iemand die niets met het onderwerp te maken heeft. Mijn collega Steven, ja die expert in B1-communicatie, legt zijn werk bijvoorbeeld graag aan zijn schoonmoeder voor. Hij belooft haar een taart als ze de rode lijn eruit haalt én helemaal tot het einde komt. Ik heb de eerste hoofdstukken van mijn boek over Ganz voorgelegd aan een goede freelance redacteur. Hoewel het moeilijk is om een verhaal te laten beoordelen waar je veel tijd en liefde in hebt gestoken, werd het dankzij haar reviews écht beter. Natuurlijk volgt het onvermijdelijke kill your darlings, maar er bestaat ook zoiets als treasure your darlings heb ik gemerkt: er zijn altijd pareltjes die je nergens kwijt kunt, maar bewaar ze, want soms zijn het juist die stukjes tekst die het verhaal helemaal af maken.